ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Παρατηρείται συχνά να χρησιμοποιούνται λανθασμένα διαφορετικοί όροι για να περιγράψουν την ίδια κατάσταση όπως για παράδειγμα το "bullying" το "harassment" και το "mobbing" προκειμένου να επισημάνουν τις περιπτώσεις επαναλαμβανόμενης και παρατεταμένης ψυχολογικής καταπίεσης στην εργασία.

Πιο συγκεκριμένα ο όρος “bullying” χρησιμοποιείται πιο συχνά απο Αγγλοσάξονες, Ιάπωνες και Νορβηγούς. Ο όρος “harassment” χρησιμοποιείται πιο συχνά απο Αμερικανους. Ο όρος “mobbing” χρησιμοποιίεται απο χώρες σκανδιναβικές καθώς και απο χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης όπως η Γερμανία, η Πολωνία και η Ιταλία (Τούκας και συν, 2012).

"H επαναλαμβανόμενη αδικαιολόγητη συμπεριφορά προς έναν εργαζόμενο ή ομάδα εργαζομένων που προκαλεί κινδύνους για την υγεία και την ασφάλειά του... Η παρενόχληση ενέχει συχνά το στοιχείο της αθέμιτης χρήσης ή κατάχρησης εξουσίας από την οποία τα θύματα ενδέχεται να αδυνατούν να προστατευτούν."

(Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, European Agency for Safety and Health at Work)

Μια μορφή ψυχολογικής παρενόχλησης στους εργασιακούς χώρους, η οποία σχετίζεται με επαναλαμβανόμενες ενέργειες ψυχολογικής βίας που εκδηλώνονται απο πολλούς (mob=όχλος) εναντίον ενός ή περισσότερων ατόμων και σκοπό έχουν τη δημιουργία εχθρικού περιβάλλοντος εργασίας και αρνητικών βιωματικών ψυχοσυναισθηματικών καταστάσεων που περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενα αρνητικά σχόλια ή κριτικές, κοροϊδίες ή απομόνωση καθώς και τη σταδιακή περιθωριοποίηση και αποπομπή των ατόμων αυτών από την εργασία.

European Agency for Safety and Health at Work

Οποιαδήποτε μορφή ανεπιθύμητης λεκτικής, ψυχολογικής ή σωματικής συμπεριφοράς σεξουαλικού χαρακτήρα, με αποτέλεσμα την προσβολή της προσωπικότητας ενός προσώπου, ιδίως με τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος γύρω από αυτό.

Ν.3896, Άρθρο 2, ΦΕΚ Α΄207/8.12/2010

Ο εκφοβισμός (bullying) στο χώρο εργασίας αποτελεί μορφή ψυχολογικής βίας, επιθετική συμπεριφορά μέσω εκδικητικών, μνησίκακων, κακόβουλων ή εξευτελιστικών πρακτικών για να υποβιβαστεί ένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων. Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσεις πάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτες, παράλογες και άδικες. Το bullying είναι μία κλιμακούμενη διαδικασία κατά τη διάρκεια της οποίας το άτομο που γίνεται στόχος καταλήγει σε πιο αδύναμη θέση και γίνεται αντικείμενο συστηματικών αρνητικών κοινωνικών ενεργειών. Μία διαμάχη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί bullying εάν το συμβάν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός ή οι δύο πλευρές που παίρνουν μέρος στην σύγκρουση είναι ισοδύναμες .

International Labour Organization (I.L.O)

Ορισμένα παραδείγματα παρενόχλησης και εκφοβισμού στην εργασία

• Ανεπιθύμητα αστεία ή χειρονομίες, γελοιοποίηση, προσωπικές επιθέσεις και λεκτικές απειλές
• Άδικη μεταχείριση, ψευδείς κατηγορίες, διάδοση φήμες
• Σκόπιμος αποκλεισμός, κοινωνική απομόνωση
• Έλλειψη ή απουσία ανατροφοδότησης
• Προσβλητικά σχόλια για τα ρούχα ή την εμφάνιση
• Παρακολούθηση σχετιζόμενη με την εργασία
• Εκφοβισμός στους νεοεισερχόμενους στον εργασιακό χώρο
• Σκόπιμη ανάθεση υπερβολικής εργασίας
• Αφαίρεση ουσιαστικής εργασίας
• Αγγίγματα και οποιαδήποτε άλλου είδους σωματική επαφή όπως χάιδεμα, απότομο πιάσιμο από την μέση ή την πλάτη, κλπ.
• Απαιτήσεις για ανάρμοστες πράξεις
• Επίδειξη αντικειμένων με σεξουαλικό περιεχόμενο όπως: αφίσες, εικόνες, φωτογραφίες
• Προσωπικές ερωτήσεις αναφορικά με τις σεξουαλικές προτιμήσεις και οποιαδήποτε άλλη πράξη ή συμπεριφορά που θα μπορούσε να προκαλέσει αμηχανία, ταπείνωση, προσβολή ή φόβο

Θυμηθείτε, το γεγονός ότι ανέχεστε αυτή τη συμπεριφορά δεν σημαίνει ότι συναινείτε σε αυτή.

TΑ ΠΕΝΤΕ ΣΤΑΔΙΑ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗΣ

• Πρώτο στάδιο: Η φάση της σύγκρουσης. Το πρόβλημα ή η διαφορά που πυροδοτεί την έναρξη της παρενόχλησης.

• Δεύτερο στάδιο: Ψυχολογικές προσβολές και επιθετικότητα προς το «στόχο».

• Τρίτο στάδιο: Η εμπλοκή της διοίκησης αφού όμως, είτε έχει αγνοήσει, είτε έχει υποτιμήσει το φαινόμενο στα πρώιμα στάδια.

• Τέταρτο στάδιο: Η διοίκηση παίρνει το μέρος των «δραστών» θεωρώντας το θύμα ως «δύσκολο», «ψυχικά άρρωστο» ή «σε κατάσταση υπερβολικού στρες».

• Πέμπτο στάδιο: Η αποπομπή του θύματος. Στο στάδιο αυτό, το θύμα πιέζεται να εγκαταλείψει το χώρο εργασίας είτε λόγω διακοπής του συμβολαίου εργασίας, είτε οικειοθελώς, προκειμένου να προστατέψει την ψυχική και σωματική του υγεία.

Σημείωση: Είναι αναγκαίο οι παραπάνω εκφράσεις και συμπεριφορές να γίνονται κατ’ εξακολούθηση και για εύλογο χρονικό διάστημα προκειμένου να θεωρηθούν ότι αποτελούν παρενόχληση.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗΣ

Στις επιχειρήσεις που υπάρχει παρενόχληση παρατηρούνται …

• Συχνές απουσίες από την εργασία
• Αύξηση αποχωρήσεων του προσωπικού από την εργασία
• Έλλειψη κινήτρων
• Δυσφήμιση της εικόνας του συγκεκριμένου χώρου εργασίας
• Δαπανηροί δικαστικοί αγώνες
• Μειωμένη αποδοτικότητα
• Μειωμένα κέρδη
• Αρνητική προβολή της επιχείρησης
• Έλλειψη αυτοπεποίθησης
• Έλλειψη κινήτρων και χαμηλή δέσμευση προσωπικού
• Εντάσεις και συγκρούσεις
• Καχυποψία, δυσπιστία, δυσαρέσκεια και γενικά αρνητικό κλίμα στην εργασία
• Συχνά εργατικά ατυχήματα και προβλήματα υγείας του προσωπικού

Πολλοί εργαζόμενοι που έχουν δεχτεί παρενόχληση…

• Δεν επιθυμούν να εργαστούν ξανά και μένουν χωρίς εργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα.
• Αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα σωματικής ή ψυχικής υγείας που δεν τους επιτρέπουν να εργαστούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
• Αδυνατούν να βρουν εργασία εξαιτίας του ιστορικού αντιδικίας που τους συνοδεύει σε επόμενες προσπάθειες αναζήτησης εργασίας.

Η παρενόχληση έχει αρνητικό αντίτυπο στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Πιο συγκεκριμένα το άτομο αισθάνεται…

• Aνασφάλεια, άγχος
• Tαχυκαρδία
• Xρόνια κόπωση
• Γαστρεντερικές διαταραχές
• Mετά-τραυματική διαταραχή του στρες
• Φοβίες
• Κατάθλιψη
• Κατάχρηση ουσιών αυτοκτονικές τάσεις

ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι συνάδελφοι ή οι εργοδότες που δεν μετέχουν ενεργά στην παρενόχληση αλλά αδιαφορούν για το φαινόμενο που εξελίσσεται εν γνώσει τους, θεωρούνται συνένοχοι.